Amsterdammers met laag inkomen: Weinig koeling door groen, kwetsbaarder voor hittestress

Lees het wetenschappelijk artikel

Elk jaar vallen er in Europa veel doden door de hitte. Door klimaatverandering zullen hittegolven vaker voorkomen en ook langer aanhouden. Vooral grote steden zijn kwetsbaar voor hoge temperaturen. Door de vele gebouwen en de vaak harde ondergrond, is hitte hier sterker aanwezig dan buiten de stad. Groene plekken in de stad creëren schaduw en verdamping, en zorgen zo voor de nodige verkoeling.

Huurders minder koeling; huiseigenaren meer

Uit nieuw onderzoek blijkt nu dat het groen in de stad, en dus de mogelijkheid op verkoeling door de aanwezigheid van groen, niet gelijkmatig verdeeld is. ‘We zien deze ongelijkheid in alle onderzochte 14 grote Europese steden,’ zegt Gert-Jan Steeneveld van Wageningen University & Research (WUR).

Huurders, immigranten en werkloze burgers wonen voornamelijk in verwaarloosde stadscentra met weinig groen. Ze hebben daardoor minder kans op verkoeling. Inwoners met hogere inkomens en huiseigenaren, profiteren daarentegen bovengemiddeld van groene koeling. Ze wonen vaker in wijken met vrijstaande huizen en veel groen. Door dit verschil tussen is er tijdens hittegolven een verhoogd risico op hittestress onder de kwetsbare inwonersgroepen, dat zelfs kan leiden tot dodelijke slachtoffers. Steeneveld: ‘Daar komt bij dat lage inkomensgroepen zich ook geen externe koeling zoals airco kunnen veroorloven, en vaak wonen in kleine, overbevolkte, slecht geventileerde en slecht geïsoleerde huizen.’

In het rechterrijtje

Minder dan 20 procent van de Amsterdammers woont in een gebied met veel toegang tot groen, zoals parken, achtertuinen en bomenrijen. Steeneveld: ‘Gebieden met weinig groene koeling hangen samen met een hoge bevolkingsdichtheid, een laag inkomen en een hoog werkloosheidspercentage. Veel groene koeling is juist te vinden in wijken met een hoog inkomen en een groot aantal 60 plussers.’

In vergelijking met andere Europese steden staat Amsterdam in het ‘rechterrijtje’ als het gaat om een eerlijke verdeling van groene koeling, op dezelfde hoogte als Istanbul, Madrid en Parijs. Steden als Florence, Stockholm en Budapest staan bovenaan deze lijst en hebben een eerlijkere verdeling. Voor bijna alle steden geldt een vergelijkbare relatie tussen verkoeling door groen, inkomen, leeftijd en werkeloosheid.

Onderzoeksmethode

De onderzoekers gebruikten de Green Cooling Services-index (GCoS), met een rekenmodel dat gevalideerd werd tegen meteorologische waarnemingen op een meetmast in het “Amsterdam Atmospheric Monitoring Supersite”. In de GCoS worden de effecten meegenomen van verdampin en schaduwwerking.

Amsterdam is een zogenaamd ‘Living Lab’ voor onderzoek naar hitte in de stad. WUR en het Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions (AMS Institute) hebben hier samen verschillende projecten lopen, zoals dit onderzoek naar ‘Green Cooling’.