Project

Snapshot Hoge Veluwe – De ecologie van wild door cameravallen

Nationaal Park De Hoge Veluwe en Wageningen University bezitten een voor de wereld uniek wild-monitoring system. Sinds 2013 slaan 50-70 cameravallen de bewegingen van dieren in het natuurpark op. Elke camera bewaakt een eigen willekeurig gekozen stukje van de zes belangrijke leefomgevingen: twee soorten bos, droge en natte heide, zandverstuivingen en grasland.

De Hoge Veluwe is een omheind 5400-hectare groot natuurgebied. Er zijn drie ingangen voor de meer dan 500.000 bezoekers die het park jaarlijks ontvangt. Het park huisvest ongeveer 220 moeflons, 180 edelherten, 200 reeën, 50 wilde zwijnen en een onbekend aantal damherten.

Het netwerk van cameravallen is uniek in zijn aantal maar ook in de duur van de bewaking. De habitats zijn overzichtelijk, en het park is omheind, waardoor we precies weten welke opties het wild heeft. Bovendien heeft het park duidelijk openingstijden met toegangskaartjes, waardoor we altijd weten wanneer en hoeveel mensen zich in het park bevinden.

Snapshot Hoge Veluwe

Per jaar leveren de camera’s meer dan een miljoen beelden, die we verwerken met een programma dat Agouti heet. Dit programma verzamelt de beelden en plaatst ze op volgorde, waardoor time-lapse video’s ontstaan van bewegende dieren. Het is echter een flinke uitdaging om al deze beelden te classificeren zodat waarnemingen, de eigenlijke gegevens, verkregen kunnen worden.

Een van de manieren waarop we dit aanpakken is met de hulp van het publiek, middels het project Snapshot Hoge Veluwe, op het burger-wetenschappelijk platform Zooniverse. De meeste deelnemers zijn amateur wildspotters, waardoor de classificaties nogal uiteen lopen. Desondanks levert een classificatie door meerdere gebruikers ‘groepswijsheid’, die meestal ook klopt.

Voor het nationale park betekent het betrekken van het publiek bij de classificatie een extra manier om de kennis en belangstelling voor wild bij het publiek te vergroten, en om wildspotten op de Veluwe aan te moedigen. Snapshot Hoge Veluwe wordt onder meer gesteund door het SIDN-fonds.

Inschatting van dichtheid

De verkregen gegevens worden voor meerdere doelen gebruikt. Een daarvan is het door ontwikkelen van cameravallen als een manier om de populatieomvang van wild te meten. Populatiegrootte is een cruciale factor in wildbeheer, maar zeer moeilijk te meten in bosrijke omgevingen. De Hoge Veluwe is een ideale plek voor dit doel, omdat de beheerders vrij precieze jaarlijkse tellingen houden onder de vier soorten hoefdieren, waarmee wij onze bevindingen kunnen vergelijken.

We testen het zogeheten random encounter model, die de populatiedichtheid meet aan de hand van de frequentie waarmee wild waargenomen wordt. Waarneembaarheid hangt echter af van de omvang van het stuk natuur dat de camera in beeld heeft met zijn sensor, en de afstand die een dier op een dag aflegt. Het feit dat de waarneembaarheid erg wisselend is, vormt een belangrijke uitdaging. Bijvoorbeeld: de afstand waarop de sensor nog reageert op beweging, en de bewegingspatronen verschillen per diersoort, leefomgeving en seizoen.

Hoe wild reageert op recreatie

De camera’s stellen ons ook in staat om het effect van recreatie op het wild te bestuderen. Nederland is een van de dichtst bevolkte landen ter Wereld, waarbij recreatie mogelijk een niveau bereikt waarop het de ecologie van soorten kan beïnvloeden, en uiteindelijk mogelijk de natuurwaarde van beschermde gebieden zou kunnen aantasten. We kijken op verschillende manieren naar de reactie van wild op recreanten.

Als eerste maken we gebruik van een uniek voor-na controle-effect experiment dat het park beschikbaar heeft. Tot aan 2015 mochten bezoekers door het park struinen, ook buiten de paden, overal behalve in afgesloten gebieden. Van het cameranetwerk staat de helft in vrij toegankelijke gebieden, en de helft in afgesloten gebieden. Sinds 2016 heeft het park echter de regel dat bezoekers op de paden moeten blijven, en deze regel wordt streng gehandhaafd. In feite is het gehele park nu dus een ‘afgesloten gebied’. De cameragegevens geven ons inzicht in hoe de verspreiding van wild veranderd is voor en na deze beleidswijziging.

Ten tweede maken we gebruik van het feit dat het park beperkte openingstijden heeft, die ook nog eens meerdere keren per jaar een of twee uur opschuiven. Daarnaast varieert het aantal bezoekers per dag enorm. Omdat de bezoekers een toegangskaartje moeten kopen, hebben we een manier om de bezoekersdruk te meten. Drukke en minder drukke dagen, evenals de variatie openingstijden vormen variabelen waarop het wild zou kunnen reageren.

Ten derde maken we gebruik van de onverwachte sluiting van het park in het voorjaar van 2020. Toen er als gevolg van corona vrijwel geen bezoekers kwamen, werden de openingstijden beperkt. Hierdoor beschikten de wilde dieren over meerdere daglichturen zonder mensen. We konden daardoor meten hoe het wild reageerde door het meten van activiteit gedurende de nacht en de dag.