Aquatische diersoorten effectief opsporen via eDNA

Voor bepaalde diersoorten, willen terrein- en waterbeheerders graag weten of en waar ze in hun beheersgebied voorkomen. Dit betreft zowel soorten die een beschermde status hebben onder bijvoorbeeld de habitatrichtlijn, maar ook potentieel schadelijke soorten waaronder invasieve exoten. Het verzamelen van verspreidingsgegevens van deze soorten gebeurt nu nog veelal via vangstmiddelen of inventarisaties op basis van zicht of gehoor. Moleculaire technieken kunnen de monitoring van aquatische diersoorten echter veel eenvoudiger maken.

Environmental DNA

Dieren laten kleine beetjes DNA achter in hun omgeving, bijvoorbeeld door het afscheiden van  uitwerpselen of slijm. Dit zogenaamde environmental DNA, ofwel eDNA, verschilt per soort en kan met nieuwe genetische detectiemethodes worden gesignaleerd. Op die manier is het mogelijk om de aanwezigheid van dieren aan te tonen op basis van simpele watermonsters. Voor waterbeheerders bespaart dit niet alleen tijd en geld, het voorkomt daarnaast ook onnodige verstoring van kwetsbare leefmilieus en biedt vaak een hogere kans op detectie.

4 Doelsoorten voor monitoring

De eerste methoden voor soortsdetectie via eDNA zijn pas enkele jaren geleden ontstaan, maar beginnen inmiddels hun toepassing te vinden in de praktijk van aquatische monitoring. Op dit moment kan Alterra eDNA-detectie aanbieden voor een viertal belangrijke doelsoorten voor monitoring:

Gevalideerde methoden

Bij toepassing van eDNA-methoden gaan we niet over één nacht ijs. We maken gebruik van gevalideerde methoden, waarvan we uit ervaring weten dat ze functioneren in Nederlandse wateren. Alterra beschikt naast een eigen genetisch laboratorium, gespecialiseerd in ecologisch onderzoek op basis van dierlijk sporenmateriaal, ook over ervaren (aquatisch) dierecologen. Daarmee is de kwaliteit van zowel de laboratoriumprocedure als de interpretatie van de uitkomsten gewaarborgd. Monstername vind plaats op basis van een gestandaardiseerde monsterkit en protocol, en kan indien gewenst door ervaren veldmedewerkers worden uitgevoerd.

Uitbreiding soorten

Naast monitoring voor de hierboven genoemde soorten verricht Alterra wetenschappelijk onderzoek om nieuwe methoden op te zetten voor andere doelsoorten, de (on)mogelijkheden van de eDNA-techniek steeds scherper in beeld te krijgen, en de detectiegrenzen van de huidige methoden nog verder te verbeteren. Methode-ontwikkeling voor een specifieke doelsoort is op aanvraag mogelijk.